सिंधिया कुटुंबाचा राजकीय इतिहास

मध्यप्रदेश: मध्य प्रदेशचे मोठे नेते ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी होळीच्या दिवशी आजीची इच्छा पूर्ण करण्यासाठी कॉंग्रेसचा राजीनामा दिला होता, कारण राजमाता विजयाराजे सिंधिया आपले संपूर्ण कुटुंब भाजपमध्ये रहावेत अशी इच्छा होती. मात्र, माधवराव सिंधिया आणि त्यांचा मुलगा ज्योतिरादित्य सिंधिया कॉंग्रेसमध्ये गेले, पण आता ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी कॉंग्रेस सोडली आहे.

जिवाजीराव सिंधिया आणि विजयाराजे सिंधिया या पाच मुलांमध्ये माधवराव सोडून नातू ज्योतिरादित्य कॉंग्रेसमध्ये राहिले. आता ज्योतिरादित्य यांनीही कॉंग्रेस सोडली आहे. १८ वर्षे कॉंग्रेससमवेत असलेले ज्योतिरादित्य सिंधिया आता भाजपचे कमळ संभाळतील.

१ जानेवारी १९७१ रोजी ग्वाल्हेरच्या सिंधिया राजघराण्यात जन्मलेल्या ज्योतिरादित्य हे कॉंग्रेसचे दिग्गज नेते होते, ते कॉंग्रेसचे माजी मंत्री दिवंगत माधवराव सिंधिया यांचे पुत्र आहेत. ग्वाल्हेरवर राज्य करणार्‍या राजमाता विजयाराजे सिंधिया यांनी १९५७ मध्ये कॉंग्रेसपासून राजकारणाची सुरूवात केली. गुना लोकसभा मतदारसंघातून त्या खासदार म्हणून निवडून आल्या. त्यांचा केवळ दहा वर्षांत निराशा झाली आणि १९६७ मध्ये त्या जनसंघामध्ये दाखल झाल्या.

ग्वाल्हेरमध्ये जनसंघ बळकट झाला

विजयाराजे सिंधियाच्या मदतीने ग्वाल्हेर प्रांतात जनसंघ मजबूत झाला आणि १९७१ मध्ये इंदिरा गांधींच्या लाटेनंतरही जनसंघ येथे तीन जागा जिंकण्यात यशस्वी झाला. स्वत: विजयराजे सिंधिया भिंडचे खासदार, ग्वालियरचे अटलबिहारी वाजपेयी आणि विजयाराजे सिंधिया यांचे पुत्र आणि ज्योतिरादित्य सिंधिया यांचे वडील माधवराव सिंधिया गुनाचे खासदार झाले.

माधवराव सिंधिया हे त्यांच्या आई-वडिलांचा एकुलता एक मुलगा होता. चार बहिणींमध्ये तो त्याच्या आई-वडिलांचा तिसरा मुलगा होता. माधवराव सिंधिया वयाच्या अवघ्या २६ व्या वर्षी खासदार म्हणून निवडले गेले, परंतु ते जास्त काळ जनसंघामध्ये राहिले नाहीत. १९७७ मध्ये आणीबाणीनंतर ते जनसंघ व त्यांची आई विजयराजे सिंधिया यांच्यापासून विभक्त झाले होते. १९८० मध्ये माधवराव सिंधिया यांनी कॉंग्रेसच्या तिकिटावर निवडणूक लढविली आणि ते विजयी झाले आणि केंद्रीय मंत्रीही झाले. २००१ मध्ये विमान अपघातात त्यांचा मृत्यू झाला होता.

सिंधिया हे कॉंग्रेसचे मजबूत नेते बनून राहिले

त्यांच्या निधनानंतर ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी आपल्या वडिलांचा वारसा कायम ठेवला आणि ते कॉंग्रेसचे एक मजबूत नेते राहिले. गुनाची जागा असताना ज्योतीरादित्य सिंधिया खासदार म्हणून निवडले गेले. २००२ मध्ये पहिल्या विजयानंतर ज्योतीरादित्य सिंधिया कधीही निवडणूक हरले नाहीत, परंतु त्यांना २०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीत मोठा झटका बसला.

विजयराजे सिंधिया यांच्या कन्या वसुंधरा राजे सिंधिया आणि यशोधरा राजे सिंधिया यांनीही राजकारणात प्रवेश केला. १९८४ मध्ये वसुंधरा राजे भाजपच्या राष्ट्रीय कार्यकारिणीत दाखल झाल्या. त्या अनेक वेळा राजस्थानच्या मुख्यमंत्रीही झाल्या आहेत.

वसुंधरा राजे सिंधिया यांची बहीण यशोधरा १९७७ मध्ये अमेरिकेत स्थायिक झाली. त्यांना तीन मुले आहेत पण कोणालाही राजकारणात रस नव्हता. १९९४ मध्ये जेव्हा यशोधरा भारतात परतली, तेव्हा त्यांनी आईच्या इच्छेनुसार भाजपमध्ये प्रवेश केला आणि १९९८ मध्ये भाजपाच्या तिकिटावर निवडणूक लढवली. पाच वेळा आमदार राहिलेल्या यशोधरा राजे सिंधिया हे शिवराजसिंह चौहान यांच्या सरकारमध्ये मंत्रीही राहिले आहेत.

वसुंधरा राजे यांचा मुलगा दुष्यंत भाजपमध्ये

राजस्थानची माजी मुख्यमंत्री वसुंधरा राजे सिंधिया यांचा मुलगा दुष्यंत हेही भाजपमध्ये आहेत. ते सध्या राजस्थानच्या झालावाड सीटचे खासदार आहेत. पद्मराजे सिंधिया जिवाजीराव आणि विजयाराजे सिंधिया यांचे पहिले अपत्य होते. वडील जिवाजी राव यांच्या मृत्यूनंतर तीन वर्षांनंतर पद्मा यांचे निधन झाले. जिवाजी राव यांनी १९६१ मध्ये शेवटचा श्वास घेतला होता तर पद्मा यांनी १९६४ मध्ये अखेरचा श्वास घेतला होता. जिवाजीराव आणि विजयराजे यांची दुसरी कन्या उषा राजे सिंधिया राजकारणापासून दूर राहिल्या.