कच्चे तेल 14 वर्षांच्या उच्चांकावर, बिघडणार भारताचे बजेट

नवी दिल्ली, 8 मार्च 2022: युक्रेनवरील हल्ल्यानंतर रशियावर कठोर आर्थिक निर्बंध लादले जात आहेत. आता अमेरिका आणि युरोपीय देशही रशियन तेल आणि वायूवर बंदी घालण्याच्या तयारीत आहेत. त्यासाठी इराणला पुन्हा बाजारात आणण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. मात्र, या दिरंगाईमुळे कच्च्या तेलाच्या किमतीत विक्रमी वाढ होऊन ती 14 वर्षांच्या उच्चांकावर पोहोचली आहे.

कच्च्या तेलाने काही मिनिटांतच केली एवढी वाढ

रॉयटर्सच्या अहवालानुसार, ब्रेंट क्रूड आता $11.67 किंवा सुमारे 10 टक्क्यांनी वाढून $129.78 प्रति बॅरलवर पोहोचले आहे. 2008 नंतर कच्च्या तेलाची ही सर्वोच्च पातळी आहे. त्याचप्रमाणे वेस्ट टेक्सास इंटरमीडिएट (WTI) ने देखील $10.83 किंवा 9.4 टक्क्यांनी झेप घेत $126.51 प्रति बॅरलवर पोहोचला आहे. टक्केवारीच्या दृष्टीने, कच्च्या तेलाच्या या दोन्ही प्रकारांमध्ये मे 2020 नंतरचा हा सर्वात मोठा एकदिवसीय वाढ आहे. रविवारी व्यापार सुरू झाल्यापासून काही मिनिटांतच, कच्चे तेल आणि वेस्ट टेक्सास इंटरमीडिएट हे दोन्ही जुलै 2008 नंतरच्या सर्वोच्च पातळीवर पोहोचले. जुलै 2008 मध्ये, ब्रेंट क्रूड $147.50 आणि WTI $147.27 प्रति बॅरलवर पोहोचले होते.

रशिया आणि चीनने ही केली मागणी

इराणला तेल बाजारात परत आणण्यासाठी अमेरिका आणि पाश्चात्य देश 2015 च्या अणु करारावर नव्याने चर्चा सुरू करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. याबाबतची अटकळ असताना रशियाने रविवारी अमेरिकेकडे हमी मागितली की, युक्रेनवर लादण्यात आलेल्या निर्बंधांचा रशियाच्या इराणसोबतच्या व्यापारावर कोणताही परिणाम होणार नाही. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, चीननेही नव्या मागण्या लादल्या आहेत. त्यामुळे चर्चेवर अनिश्चिततेचे ढग दाटून आले आहेत.

इराणशी अण्वस्त्र करार शक्य

रशियाच्या मागणीवर अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री अँटोनी ब्लिंकन म्हणाले की, रशियावर लादण्यात आलेल्या निर्बंधांचा इराणसोबतच्या संभाव्य कराराशी काहीही संबंध नाही. ब्लिंकेन असेही म्हणाले की अमेरिका आणि त्याचे युरोपियन मित्र देश रशियन तेलाच्या आयातीवर बंदी घालण्याचे मार्ग शोधत आहेत. ते म्हणाले की अमेरिकन काँग्रेस आपल्या बंदीबाबत पुढे जात आहे. ब्लिंकेनचे विधान आणि इराणशी चर्चेतील अनिश्चिततेमुळे कच्च्या तेलाला चढाईची संधी मिळाली.

कच्चे तेल जाऊ शकते $200 पर्यंत

रशिया सध्या दररोज सुमारे 7 दशलक्ष बॅरल तेलाचा पुरवठा करतो. परिष्कृत उत्पादनांच्या बाबतीत, एकूण जागतिक पुरवठ्यामध्ये रशियाचा वाटा सुमारे 7 टक्के आहे. बँक ऑफ अमेरिकाच्या विश्लेषकांचा असा विश्वास आहे की जर रशियाचा बहुतेक पुरवठा थांबवला गेला तर बाजार एका झटक्यात 5 दशलक्ष बॅरलने कमी होऊ शकतो. असे झाल्यास कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल 200 डॉलरपर्यंत जाऊ शकते. विश्लेषकांचे मत आहे की इराणला रशियन पुरवठ्याची भरपाई करण्यासाठी काही महिने लागू शकतात.

भारताला या समस्या असू शकतात

असे झाल्यास त्याचा सर्वाधिक फटका भारतासारख्या देशांना बसेल, जे त्यांच्या इंधन आणि उर्जेच्या गरजांसाठी मोठ्या प्रमाणावर आयातीवर अवलंबून असतात. भारत सध्या आपल्या गरजेच्या 85 टक्के आयात करतो. जागतिक बाजारपेठेत क्रूडच्या किमतीत वाढ झाल्याने भारताचे आयात बिलही मोठे होणार आहे. त्यामुळे परकीय चलनाच्या साठ्यात मोठी घट होण्याचा धोका आहे. आधीच वित्तीय तुटीच्या आघाडीवर आव्हानांचा सामना करत असलेल्या भारतासाठी अशी परिस्थिती त्रासदायक ठरेल.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे