हायड्रोजन कार आणि हायड्रोजन फिऊल

पेट्रोल किंवा डिझेलऐवजी हायड्रोजन चालणाऱ्या वाहनांची संख्या लवकरच वाढू शकते. यूएनएसडब्ल्यूच्या नेतृत्वात वैज्ञानिकांच्या टीमने हायड्रोजन ऊर्जा बनविण्यासाठी एक स्वस्त आणि प्रवेशजोगी उपाय शोधला आहे. वायू प्रदूषणाला सामोरे जाणाऱ्या भारतासारख्या देशांसाठी हा नवा शोध खूप प्रभावी उपाय ठरू शकतो. ऑस्ट्रेलियाच्या न्यू साउथ वेल्स युनिव्हर्सिटी (यूएनएसडब्ल्यू), ग्रिफिथ युनिव्हर्सिटी आणि सिडनी, ऑस्ट्रेलियातील स्वाइनबर्न विद्यापीठातील वैज्ञानिकांनी यशस्वीरित्या पाण्यापासून हायड्रोजन पृथक्करण केले. हायड्रोजन शोषण्यासाठी शास्त्रज्ञ पाण्यापासून ऑक्सिजन विभक्त करतात. लोह आणि निकेल सारख्या कमी किमतीच्या धातूंचा उत्प्रेरक म्हणून वापर करून हे साध्य करता येते. हायड्रोजन काढून टाकण्यासाठी या प्रक्रियेस अत्यल्प उर्जा आवश्यक आहे. हे संशोधन ‘नेचर कम्युनिकेशन्स’ या जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहे.
हायड्रोजन वर चालणार्‍या कार शी बरेच लोक परिचित नाहीत. पायाभूत सुविधांच्या दृष्टीकोनातून, पूर्णपणे इलेक्ट्रिक वाहने अधिक उपयुक्त आहेत. उदाहरणार्थ, यूएस एनर्जी डिपार्टमेंटच्या मते, यूएस मध्ये १५,४३१ इलेक्ट्रिक स्टेशन आहेत, तर हायड्रोजन स्टेशन्सची संख्या फक्त ३३ आहे.
तंत्रज्ञानाच्या बाबतीत वाहन कंपन्या वेगाने वाढत आहेत. पेट्रोल, डिझेल, सीएनजी आणि एलपीजीनंतर सेमी-हायब्रीड आणि संपूर्ण हायब्रीड वाहने लोकांना आपल्याकडे आकर्षित करत आहेत. आता ऑटोमोबाईल कंपन्या नेक्स्ट फ्युएल सेल (हायड्रोजन पॉवर फ्यूल) द्वारा समर्थित वाहने ऑफर करत आहेत. या इंधन सेलच्या गाड्या होंडा, टोयोटा, ह्युंदाई आणि निकोलासारख्या कंपन्या बनवत आहेत. यासह अनेक स्टार्ट-अप कंपन्याही या कामात सामील झाल्या आहेत. जनरल मोटर्स आणि होंडा यांनी अलीकडेच हायड्रोजन कार वास्तविक बनवण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल उचलले आहे. हायड्रोजन वर चालणाऱ्या कारची रेंज इलेक्ट्रिक कर पेक्षा जास्त असते आणि त्यांचा भरण्याचा वेळ इलेक्ट्रिक कारपेक्षा कमी असतो.
निकोलाच्या म्हणण्यानुसार, त्याचा अवजड हायड्रोजन वर चालणारा ट्रक १५ मिनिटांत रीफ्युल्स होतो. त्याच वेळी, होंडा क्लेरिटी, ह्युंदाई आयएक्स ३५ आणि टोयोटा मिरे सारख्या हायड्रोजन इंधनासह वाहने रिफ्युअलसाठी ३ ते ५ मिनिटे घेतात. इतर इको-फ्रेंडली वाहनांविषयी म्हणजेच इलेक्ट्रिक कारबद्दल पूर्ण चार्ज होण्यासाठी २४ तास लागतात.

बाजारात येणाऱ्या काही हायड्रोजन कार:

१) या विभागातील सर्वोत्तम कार होंडा क्लॅरिटी आहे. त्याचे लीज कॅलिफोर्नियामध्ये २०१६ च्या उत्तरार्धात होंडाने सुरू केले होते. ईपीएने अलीकडेच त्याला ३६६ मैलांची श्रेणी दिली आहे, जी कोणत्याही शून्य-उत्सर्जनाच्या वाहनासाठी सर्वात जास्त श्रेणी आहे. होंडा म्हणतात की क्लॅरिटीचा रिफ्युअल वेळ फक्त ३ ते ५ मिनिटांचा आहे.

२) जनरल मोटर्सने गेल्या वर्षीच्या अखेरीस आपली हायड्रोजन चालित कार समोर आणली. या कारचे टायर ६७ इंची असून ६.५ फूटांपेक्षा जास्त उंच आणि ७ फूटांपेक्षा जास्त रुंद आहे. यूएस आर्मी २०१७ मध्ये कारची चाचणी घेईल आणि कार आपल्या ऑपरेशनसाठी योग्य आहे की नाही ते पाहिलं. जीएम चे म्हणणे आहे की त्यांनी हायड्रोजन इंधन सेल चाचणीचे ३१ लाख मैलांचे लक्ष्य गाठले आहे.

३) टोयोटा बर्‍याच काळापासून हायड्रोजन-चालित कारवर काम करत आहे. कंपनी जवळजवळ २३ वर्षांपासून या तंत्रज्ञानावर काम करत आहे. टोयोटा मिरायची ईपीए अंदाजित श्रेणी ३१२ मैल आहे आणि रिफ्युअल वेळ फक्त ५ मिनिटे आहे. यात फ्रंट रडार सेन्सर आणि कॅमेरा आहे जो लेनमधून बाहेर पडण्यासाठी मदत करते आणि त्यातून ड्रायव्हरला सतर्क केले जाते. यात स्वयंचलित आपत्कालीन ब्रेक देखील आहे.

४) लेक्ससची मूळ कंपनी टोयोटा आहे. लेक्ससला त्यांची हायड्रोजन चालित कार २०२० मध्ये सादर करायची आहे. कंपनीने अद्याप त्यांच्या श्रेणी व इतर वैशिष्ट्यांचा तपशील जाहीर केला नाही. कारमध्ये हाय-टेक डिस्प्ले सारख्या गोष्टी असतील. यामुळे हाताच्या हावभावाने गडीमधील काही भागांचे नियंत्रित केले जाऊ शकते.