नासाचे अंतराळ यान लघुग्रहावर हल्ला करणार, पृथ्वीला वाचवण्यासाठी 24 तारखेला महत्त्वाचे प्रक्षेपण

यूएस, 23 नोव्हेंबर 2021: NASA आणि SpaceX 24 नोव्हेंबरला असे एक अंतराळ यान प्रक्षेपित करणार आहेत, जे दूर अंतराळात प्रदक्षिणा घालणाऱ्या लघुग्रहाच्या चंद्राशी टक्कर देईल.  टक्कर झाल्यामुळे लघुग्रहाच्या चंद्राची दिशा बदलते की नाही हे जाणून घेणे हाच त्याचा उद्देश आहे.  यामुळे भविष्यात पृथ्वीला लघुग्रहांच्या हल्ल्यापासून वाचवले जाईल.  24 नोव्हेंबरला लॉन्च करण्याची योजना आहे, जर काही कारणास्तव लॉन्च पुढे ढकलले गेले तर कोणतीही अडचण नाही.  त्याची लॉन्च विंडो फेब्रुवारी 2022 पर्यंत आहे.

अमेरिकेची अंतराळ संस्था नासाने लघुग्रहावर अवकाशयानाने हल्ला करण्याच्या मोहिमेची तारीख जाहीर केली आहे.  ताशी 24,140 किलोमीटर वेगाने हे अंतराळयान या लघुग्रहाशी टक्कर देईल.  जेणेकरून लघुग्रहाच्या दिशेतील बदलाची नोंद करता येईल.  यासोबतच टक्कर दिशा बदलेल की नाही हे देखील कळू शकते.  याशिवाय लघुग्रहांचे वातावरण, धातू, धूळ, माती आदींचाही टक्कर दरम्यान अभ्यास केला जाणार आहे.

 नासाच्या निवेदनानुसार, या मोहिमेचे नाव डबल एस्टेरॉइड रीडायरेक्शन टेस्ट (DART) आहे.  ज्या तंत्राचा वापर करून हे काम केले जाईल त्याला कायनेटिक इम्पॅक्टर टेक्निक म्हणतात.  पृथ्वीच्या दिशेने येणाऱ्या लघुग्रहाशी यानाची टक्कर देऊन त्याची  दिशा बदलता यावी, यासाठी हे तंत्र विकसित करण्यात आले आहे.

नासा ज्या लघुग्रहावर DART अंतराळयानाद्वारे हल्ला करण्याची मोहीम सुरू करणार आहे, त्याचे नाव डिडिमोस आहे.  डिडिमॉस लघुग्रह 2600 फूट व्यासाचा आहे.  त्याभोवती एक छोटा चंद्रासारखा दगडही प्रदक्षिणा घालत आहे.  ज्याचा व्यास 525 फूट आहे.  नासा चंद्रासारख्या लहानशा दगडाला लक्ष्य करणार आहे.  कोण डिडीमॉसशी टक्कर देईल.  यानंतर पृथ्वीवरील दुर्बिणीतून दोघांच्या वेगातील बदलाचा अभ्यास केला जाईल.

 नासाचे प्लॅनेटरी डिफेन्स ऑफिसर लिंडली जॉन्सन यांनी सांगितले की, या टक्करमधून आपल्याला कायनेटिक इम्पॅक्टर टेक्निकची क्षमता कळेल.  यासोबतच केवळ हेच काम होणार की अशा लघुग्रहांपासून पृथ्वीला वाचवण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा शोध लावला जाणार आहे का, हेही कळणार आहे.  कॅलिफोर्नियातील वॅन्डनबर्ग हवाई दल तळावरून स्पेसएक्सच्या फाल्कन-9 रॉकेटद्वारे DART अंतराळयान पृथ्वीच्या बाहेर पाठवले जाईल.  DART अंतराळयान रॉकेटपासून वेगळे होताच ते 11 दशलक्ष किलोमीटर वेगाने पुढे जाईल.

लिंडलीने सांगितले की डिडिमॉसपर्यंत पोहोचण्यासाठी ते खूप वेगाने जाईल, परंतु ते सुमारे 24 हजार किलोमीटर प्रति तासाच्या वेगाने  चंद्रावर धडकेल.  अतिवेगाने आदळल्याने डिडिमॉसशी टक्कर होईल जी नियंत्रणाबाहेर जाईल.  त्यामुळे DART या अंतराळयानाचा वेग कमी केल्याने ते डिडीमॉसच्या चंद्रावर धडकणार आहे.  टक्कर झाल्यामुळे चंद्राच्या वेगात थोडासा बदल झाला तर तो डिडिमॉसशी टक्कर देऊ शकतो.  त्यामुळे दोन्हीच्या गती आणि दिशेत थोडा फरक असू शकतो.  अंतराळात एक अंश आणि एक किलोमीटरचाही वेग नसल्यामुळे मोठा परिणाम होऊ शकतो.  पृथ्वीशी टक्कर टाळू शकतो.

DART अंतराळयानावर लक्ष ठेवण्यासाठी, इटालियन स्पेस एजन्सीचे लाइट इटालियन क्यूबसॅट फॉर इमेजिंग लघुग्रह (LICIACube) एकाच वेळी पाठवले जात आहे.  टक्कराच्या वेळी तो डिडिमॉस लघुग्रहाजवळून जाईल जेणेकरून तो टक्करचे फोटो घेऊ शकेल आणि त्याची छायाचित्रे पृथ्वीवर पाठवू शकेल.

 पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या पृथ्वीच्या जवळच्या वस्तूंवर नासा सतत लक्ष ठेवते.  जर एखादा दगड पृथ्वीच्या 1.3 खगोलीय एककांच्या अंतरावर आला, म्हणजे पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यातील अंतराच्या 1.3 पट, तर तो नासाच्या रडारवर दिसतो.  आतापर्यंत, नासाने पृथ्वीभोवती 8000 पेक्षा जास्त पृथ्वीजवळील वस्तूंची नोंद केली आहे.

 नासाने नोंदवलेल्या पृथ्वीच्या जवळच्या वस्तूंमध्ये, काही लघुग्रह आहेत ज्यांचा व्यास 460 फूटांपेक्षा जास्त आहे.  जर या आकाराचा दगड अमेरिकेवर पडला तर तो कोणत्याही एका राज्याला पूर्णपणे नष्ट करू शकतो.  तो समुद्रात पडला तर मोठी त्सुनामी येऊ शकते.  मात्र, पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या 8000 दगडांपैकी एकही दगड पुढील 100 वर्षांपर्यंत पृथ्वीवर आदळणार नाही, अशी ग्वाही नासाने दिली आहे.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे