फेसबुकच्या रिपोर्टमध्ये खुलासा, भाजप आरएसएसने मुस्लिमांविरोधात पसरवल्या खोट्या बातम्या

नवी दिल्ली, 12 नोव्हेंबर 2021: जगातील सर्वात मोठे सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म फेसबुक आता वादाचा चेहरा बनले आहे.  फेक न्यूज, भडकाऊ पोस्ट्स, मानवी तस्करी असे अनेक डाग त्याच्या बाजूला पडले आहेत.  आता फेसबुकने गेल्या दोन वर्षांतील अनेक अंतर्गत अहवालांमध्ये काही धक्कादायक खुलासे केले आहेत.  त्यात म्हटले आहे की 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीच्या प्रचारात ‘अल्पसंख्याक-विरोधी’ आणि ‘मुस्लिमविरोधी’ वक्तृत्वावर रेड फ्लॅग उंचावला होता.

 जुलै 2020 च्या अहवालात गेल्या 18 महिन्यांत अशा पोस्टमध्ये झपाट्याने वाढ झाल्याचे ठळकपणे नमूद करण्यात आले आहे.  एवढेच नाही तर पश्चिम बंगालसह आगामी विधानसभा निवडणुकीत अशा पोस्ट्सद्वारे जनतेच्या भावना दुखावण्याची शक्यता होती.

सोशल मीडिया पोस्टमुळे भारतात हिंसाचाराचा धोका अधिक आहे

 फेसबुकवर कोणत्याही द्वेषपूर्ण पोस्टला रेड फ्लॅग   दिला जातो.  असे चिन्हांकित करणे म्हणजे धोक्याचा इशारा आहे.  उदाहरणार्थ, रेड फ्लॅग च्या माध्यमातून लोकांना ते टाळण्यासाठी सिग्नल दिला जातो.  फेसबुकच्या अशा जवळपास सर्व अहवालांनी भारताला धोका असलेल्या देशांमध्ये (ARC) श्रेणीत ठेवले आहे.  यानुसार, भारतात सोशल मीडिया पोस्टमधून सामाजिक हिंसाचाराचा धोका इतर देशांच्या तुलनेत जास्त आहे.

चुकीच्या माहितीच्या पोस्टमध्ये अल्पसंख्याकांचा समावेश केला

 युनायटेड स्टेट्स सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज कमिशन (SEC) कडे सादर केलेल्या कागदपत्रांमध्ये अशा अनेक गोष्टींचा उल्लेख करण्यात आला आहे.  फेसबुकचे माजी कर्मचारी आणि व्हिसलब्लोअर फ्रान्सिस हॉगेनचे कायदेशीर सल्लागार यांनी ही कागदपत्रे यूएस काँग्रेसला सुधारित स्वरूपात प्रदान केली आहेत.

यात सांगितले आहे की बहुतेक द्वेषयुक्त भाषण आणि उत्तेजित पोस्टच्या थीम हिंसाचाराच्या वाढत्या धमक्यांवर केंद्रित आहेत.  यामध्ये कोविडशी संबंधित चुकीच्या माहितीमध्ये अल्पसंख्याक गटाचा समावेश करण्यात आला होता.  त्याच वेळी, जातीय हिंसाचारात मुस्लिमांचा सहभाग असल्याच्या खोट्या बातम्यांचा समावेश करण्यात आला.  अमेरिकन काँग्रेसकडून प्राप्त झालेल्या सुधारित आवृत्त्यांचे द इंडियन एक्सप्रेससह जागतिक वृत्तसंस्थांनी पुनरावलोकन केले आहे.

आसामचे मुख्यमंत्रीही अफवा पसरवण्यात सहभागी होते

– 2021 मध्ये आसाममधील विधानसभा निवडणुकीपूर्वी, एका अंतर्गत अहवालात असा दावा करण्यात आला होता की आसामचे विद्यमान मुख्यमंत्री हिमंता बिस्वा सरमा यांना देखील चिथावणीखोर आणि अफवा पसरवल्याबद्दल फेसबुकवर (रेड फ्लॅग) चिन्हांकित करण्यात आले होते.  मुस्लिम आसाममधील लोकांवर जैविक हल्ल्याच्या तयारीत असल्याचे सांगण्यात आले.  त्यामुळे यकृत, किडनी आणि हृदयाशी संबंधित आजार उद्भवतात.

– द इंडियन एक्सप्रेसने हेमंत बिस्वा सरमा यांना द्वेषाने भरलेल्या पोस्टमध्ये त्यांच्या ‘चाहते आणि समर्थकांच्या’ सहभागाबद्दल विचारले होते?  यावर सरमा म्हणाले, ‘मला याबद्दल काहीच माहिती नव्हती.’  त्याच वेळी, फेसबुकने त्यांच्या पेजवर पोस्ट केलेल्या कन्टेन्टवर चिन्हांकित करण्यासंदर्भात त्यांच्याशी संपर्क साधला होता का, असे विचारले असता  यावर सरमा म्हणाले, ‘माझ्याशी कोणत्याही प्रकारचा संपर्क झाला नाही.’

फेसबुकने प्रक्षोभक कन्टेन्ट फॉरवर्ड केला

 ‘भारतातील सांप्रदायिक संघर्ष’ नावाच्या आणखी एका अंतर्गत फेसबुक अहवालात असे म्हटले आहे की इंग्रजी, बंगाली आणि हिंदी भाषेतील प्रक्षोभक कन्टेन्ट अनेक वेळा पोस्ट करण्यात आला होता.  हे केवळ डिसेंबर 2019 आणि मार्च 2020 मध्ये पोस्ट करण्यात आले होते.  हे नागरिकत्व दुरुस्ती कायद्याच्या विरोधातील निषेधाशी संबंधित आहेत.

प्लॅटफॉर्मवर असे कन्टेन्ट असूनही, फेसबुक टीम न्यूजफीडवर पुढे ढकलण्यासाठी अल्गोरिदमवर काम करत असल्याचे कागदपत्रांवरून स्पष्ट झाले आहे.

आरएसएस आणि भाजपचा ‘लव्ह जिहाद’ हॅशटॅग

 2021 च्या दुसर्‍या Facebook अंतर्गत अहवालानुसार, ‘इंडिया हार्मफुल नेटवर्क्स’ नावाच्या तृणमूल काँग्रेसशी संलग्न असल्याचा दावा करणाऱ्या एका गटाने उत्तेजक कन्टेन्ट पोस्ट केली.  दुसरीकडे, याच अंतर्गत अहवालानुसार, आरएसएस आणि भाजपशी संलग्न गटांच्या पोस्टमध्ये ‘लव्ह जिहाद’ हॅशटॅग करण्यात आला होता.

 मोठ्या प्रमाणात हॅशटॅग सार्वजनिकपणे  इस्लामोफोबिक कन्टेन्टसह एकत्र केले गेले.  यासंदर्भात भाजप, आरएसएस आणि टीएमसीला प्रश्न पाठवले असता, त्यांच्याकडून कोणताही प्रतिसाद मिळाला नाही.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे