अफगाणिस्तानातील ८५ टक्के भाग तालिबानच्या ताब्यात

नवी दिल्ली, १७ जुलै २०२१: १९९० च्या दशकात अफगाणिस्तानात तालिबान चा दबदबा होता. पण ९/११ च्या हल्ल्यानंतर अमेरिकेने ओसामा बिन लादेनच्या शोधात अफगाणिस्तानमध्ये आपले सैन्य तैनात केले. यानंतर अफगाणिस्तानातील तालिबानचे वर्चस्व कमी झाले.

गेल्या २० वर्षांपासून तालिबानचा नायनाट करण्यासाठी अमेरिकन सैनिक अफगाणिस्तानात अडकले होते. संपूर्ण जगाला असं वाटत होतं की, अमेरिकेची उपस्थिती तालिबान्यांचा नायनाट करेल, परंतु कोट्यवधी डॉलर्स वाया घालवून आणि स्वत: च्या हजारो सैनिकांचा बळी गेल्यानंतर अमेरिकन सैनिक परत येत आहेत. अमेरिकेच्या या निर्णयामुळे तालिबान पुन्हा अफगाणिस्तानवर आपले वर्चस्व तयार करत आहे. तालिबानने जवळजवळ पूर्ण अफगाणिस्तानवर आपलं वर्चस्व निर्माण केलं आहे. आता राजधानी काबूल देखील त्यांच्या ताब्यात येण्याची शक्यता आहे.

अफगाणिस्तानातून अमेरिकी सैन्याने माघार घेतल्यामुळे तालिबान्यांचा अफगाणिस्तान मध्ये दबदबा सुरू झालाय. सर्वत्र गोळ्यांचा आवाज, लुटमार आणि ताबा मिळवण्याचा प्रयत्न सुरू आहे. ठिकाणाहून अफगाण सैन्याला तालिबानी लढाऊ सैन्यांसमोर आत्मसमर्पण करण्यास भाग पाडले जाते. आतापर्यंत देशातील ८५ टक्क्यांहून अधिक भाग तालिबानी लढाऊ सैन्याने ताब्यात घेतला असून ते सातत्याने लढा देत काबूलच्या दिशेने जात आहेत. तसं तर हे आधीपासूनच अपेक्षित धरलं जात होतं. कारण अमेरिकन सैन्याच्या अस्तित्वामुळे अफगाण सैन्य शस्त्रे आणि डावपेचांच्या बाबतीत हायटेक तालिबानशी स्पर्धा करण्यासाठी कधीही स्वत: ला इतके मजबूत बनवू शकले नाही. हे व्हायला हवे होते, पण सर्व मध्य आशियातील देशांना आता पुढे काय होईल याची चिंता आहे.

तालिबानच्या या रक्तरंजित खेळामागे पाकिस्तानचा हात असल्याचे समजते. जो गेली अनेक वर्षे अफगाणिस्तानातून अमेरिकन सैन्याच्या परत जाण्याच्या प्रतीक्षेत होता. कारण त्याला भीती वाटत होती की अफगाण सरकार ज्या प्रकारे भारताशी आपले संबंध वाढवत आहे. यामुळे येणाऱ्या काळात त्याच्यासाठी धोका निर्माण होऊ शकतो. पण जो बायडेन यांच्या निर्णयानंतर पाकिस्तानच्या आशा फुलल्या आणि अफगाणिस्तानाचा संपूर्ण ताबा मिळवण्यासाठी त्याने तालिबान्यांना पाठिंबा देण्यास सुरुवात केली.

आणि नेमके हेच घडले. अमेरिकन सैन्य परत आल्यानंतर तालिबानने अफगाणिस्तान वेगाने ताब्यात घेण्याच्या रणनीतीवर काम सुरू केले आहे. साहजिकच पाकिस्तानचे धोरण आणि हेतू दहशतवादास समर्थन देतात. या कारणामुळेच पाकिस्तानच्या ‘हक्कानी’ दहशतवाद्यांनी तालिबानशी हातमिळवणी केली आहे. त्यानंतर अफगाणिस्तानातील परिस्थिती बदलू लागली आहे. अफगाणिस्तानात प्रत्येक इंच जमीन वाचवण्यासाठी रक्तरंजित संघर्ष सुरू आहे. प्रत्येक येणारा दिवस अफगाण सरकारच्या पराभवाबद्दल बोलत आहे.

अफगाणिस्तानात अमेरिकेची उपस्थिती तालिबान कमकुवत करेल असा जगाचा विचार होता. पण इथे उलट घडत आहे. कमकुवत होण्याऐवजी तालिबान पूर्ण ताकदीने उदयास येत आहे. अफगाणिस्तानातील चालू आहे जेव्हा अमेरिकन सैन्याने अद्याप अफगाणिस्तानातून पूर्णपणे माघार घेतली नाही. अफगाणिस्तानात २० राज्ये आहेत, त्यापैकी किमान ४२१ जिल्ह्यांपैकी निम्म्या भाग तालिबान्यांनी ताब्यात घेतले आहेत.

वृत्तानुसार, आतापर्यंत तालिबान्यांनी देशातील सुमारे १९३ जिल्हे ताब्यात घेतली आहेत. उर्वरित १३९ जिल्ह्यात तालिबान आणि अफगाण सैन्य यांच्यात संघर्ष सुरू आहे. आता केवळ ७५ जिल्हे अफगाणिस्तान सरकारच्या अखत्यारीत आहेत. यावेळीही तालिबानच्या बर्‍याच शहरांत युद्ध चालू आहे. बऱ्याच भागात बॉम्बस्फोट होत आहेत. बदलत्या परिस्थितीत अफगाण लोकांना आपले प्राण वाचवण्यासाठी इतर देशांमध्ये निर्वासित होण्यासाठी भाग पाडले जात आहे. तालिबानच्या बाजूनेही दावा केला जात आहे की लवकरच काबुलवर कब्जा होईल.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे