वॉशिंग्टन : मिशिगन विद्यापीठातील संशोधकांनी अभ्यासाद्वारे मांडलेले निरीक्षण ‘इकॉलॉजी लेटर्स’ या ‘जर्नल’मध्ये प्रसिद्ध झाले आहे. १९७८ ते २०१६ या काळात पक्ष्यांचा अभ्यास करून त्यांनी आपले निरीक्षण नोंदविले आहे. या काळात ५२ प्रजातींच्या पक्ष्यांचा आकार कमी होत आहे; तसेच ४९ प्रजातींमध्ये सांख्यिकीदृष्ट्या मोठी घट झाली आहे. याच काळात सुमारे ४० प्रजातीच्या पक्ष्यांचा पंखांचा विस्तार झाला असल्याचे संशोधकांचे म्हणणे आहे. अमेरिकेच्या मिशिगन विद्यापीठातील संशोधकांनी ५२ प्रजातींच्या सुमारे ७० हजार उत्तर अमेरिकी स्थलांतरित पक्ष्यांचा अभ्यास करून हे निरीक्षण नोंदविले आहे.
संशोधकांनी प्रत्येक पक्ष्याचे पायातील हाड (टर्सस), चोचीची लांबी, पंखांची लांबी आणि शरीराचे वस्तूमान मोजले. पक्ष्यांमध्ये ‘टर्सस’ची लांबी हे शरीरातील बदल मोजण्याचे सर्वांत अचूक परिमाण समजले जाते. पक्ष्यांच्या टर्ससची लांबी, शरीराचे वस्तूमान आणि महत्वाच्या अवयवांची लांबी यामध्ये घट होत असल्याचे निरीक्षण संशोधकांनी मांडले आहे. ‘टर्सस’च्या लांबीत २.४ टक्क्यांनी घट झाली असून, पंखांच्या लांबीत १.३ टक्क्यांनी वाढ झाल्याचे आढळून आले आहे.
वाढत्या तापमानानुसार कमी होणारा शरीराचा आकार हा सर्वांत दीर्घ काळ टिकणारा परस्परसंबंध आहे. त्याचप्रमाणे तापमानाचा कमी कालावधीसाठीदेखील पक्ष्यांच्या आकारावर परिणाम झालेला दिसून येतो. मिशिगन विद्यापीठातील सहायक प्राध्यापक आणि पक्ष्यांवरील अहवालाचे प्रमुख लेखक ब्रायन वीक्स यांनी सांगितले, की वाढत्या तापमानाचा परिणाम होऊन, शरीराचा आकार कमी होत आहे, असे आपण या आधी करण्यात आलेल्या अभ्यासावरून म्हणू शकतो. मात्र, या बदलातील सातत्य धक्कादायक आहे. वाढत्या तापमानाचा सर्व प्रजातींवर जवळपास सारखाच परिणाम होणे, हे आश्चर्यजनक आहे.
