233 लढाऊ विमाने हवाई दलाच्या ताफ्यात सामील होणार, किती काळात पूर्ण होणार प्रक्रिया ?

नवी दिल्ली, 8 ऑक्टोंबर 2021: 233 अत्याधुनिक लढाऊ विमाने पुढील दहा वर्षांत भारतीय हवाई दलाच्या ताफ्यात समाविष्ट केली जातील. नवीन विमान खरेदीसाठी प्राथमिक प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे. देशातील बहुतांश लढाऊ विमाने तयार करण्याची सरकारची योजना आहे. एकीकडे, यामुळे हवाई दलाला जुनी मिग विमाने काढण्याचा मार्ग मोकळा होईल. त्याचबरोबर देशात लढाऊ विमानांच्या निर्मितीमुळे आत्मनिर्भर भारताच्या मोहिमेलाही चालना मिळेल.

संरक्षण मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, 83 तेजस लाइट कॉम्बॅट एअरक्राफ्टच्या खरेदीला यापूर्वीच मंजुरी मिळाली आहे. ही विमाने HAL द्वारे तयार केली जाणार आहेत आणि त्याची अत्याधुनिक आवृत्ती LCA-1A IAF साठी खरेदी केली जाईल. तथापि, IAF ने त्याच्या सुरुवातीच्या आवृत्तीची 22 विमाने आधीच खरेदी केली आहेत. संरक्षण मंत्रालयाने यासाठी 38,000 कोटी रुपये मंजूर केले आहेत. एलसीएची ही आवृत्ती अत्याधुनिक शस्त्रांनी सुसज्ज असेल.

एक दिवसापूर्वी हवाई दल प्रमुख एअर चीफ मार्शल व्ही आर चौधरी यांनी सांगितले की 114 मल्टी रोल फायटर एअरक्राफ्ट (एमआरएफए) खरेदीसाठी प्राथमिक प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे. यासाठी प्रस्ताव मागवण्यात आले होते, ज्याचा अभ्यास केल्यानंतर निर्णय घेतला जाईल. ही विमाने देशातच तयार केली जातील. ज्या कंपनीला ते पुरवण्याचे कंत्राट मिळेल, त्यांना ते देशातच तयार करावे लागेल. मेक इन इंडियाला प्रोत्साहन देणे हा यामागील सरकारचा हेतू आहे.

मेक इन इंडियाच्या अटीवर एअरबसकडून अलीकडेच हवाई दलासाठी 56 वाहतूक विमानांची खरेदी करण्यात आली आहे. यापैकी 40 विमान स्वदेशी बनवले जातील. याशिवाय, सरकारला सातत्याने हवाई दलाकडून आणखी 36 राफेल खरेदी करण्यास सांगितले जात आहे. मात्र, सरकारने अद्याप ते स्वीकारलेले नाही. पण पाकिस्तान आणि चीन कडून भेडसावत असलेली आव्हाने पाहता या प्रस्तावाला लवकरच मंजुरी मिळण्याची शक्यता आहे.

आता 600 पेक्षा कमी विमाने

सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, आयएएफकडे सध्या 600 पेक्षा थोडी कमी विमाने आहेत. परंतु हवाई दलाच्या मानकांनुसार सुमारे 756 विमाने म्हणजेच 42 स्क्वाड्रन असावीत. प्रत्येक स्क्वाड्रनमध्ये 18 लढाऊ विमाने असतात. सध्या स्क्वाड्रनची संख्या 32 च्या जवळ आहे. अशा प्रकारे नवीन विमानांच्या अधिग्रहणामुळे येत्या काळात हवाई दलाच्या आधुनिक लढाऊ विमानांची संख्या वाढेल. पण LCA तेजस 2024 नंतरच हवाई दलासाठी उपलब्ध होईल. मल्टी रोल लढाऊ विमानांचा पुरवठा 2030 पूर्वी सुरू होण्याची शक्यता नाही. राफेलवर अद्याप कोणताही करार झालेला नाही, परंतु त्यांचा पुरवठा पाच वर्षांपूर्वी शक्य नाही.

जुनी विमाने टप्प्याटप्प्याने बाहेर करण्याचे आव्हान

दरम्यान, हवाई दलासमोर आव्हान आहे की त्याला जुन्या विमानांना टप्प्याटप्प्याने बाहेर काढावे लागेल. मिगचे 4 स्क्वाड्रन आहेत. ज्यामध्ये सुमारे 65 विमाने शिल्लक आहेत. हवाई प्रमुखांनी त्यांना पुढील तीन-चार वर्षांत सेवेतून काढून टाकण्याचे सांगितले आहे. जग्वार, मिराज विमानेही जुनी होत आहेत. त्यांना अपग्रेड करण्याचा खर्च नवीन विमान खरेदी करण्यापेक्षा किंचित कमी आहे. त्यामुळे आव्हान आहे की नवीन विमानांचे आगमन असूनही जुन्या विमानांच्या कपातीमुळे स्क्वाड्रनची संख्या 35 पेक्षा जास्त होणार नाही. तर 2001-02 दरम्यान IAF चे स्क्वाड्रन 42 वर पोहोचले होते.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे