पुणे, ७ डिसेंबर २०२२ : चित्त्यांना परत आणून देशाने ७० वर्षांनंतर आपली चूक सुधारली आहे. त्यामुळेच नामशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या सोनचिरियाच्या (ग्रेट इंडियन बस्टर्ड) संवर्धनासाठी देशात मोठी मोहीम सुरू करण्याची तयारी सुरू आहे, जी व्याघ्र किंवा चित्ता प्रकल्पाच्या धर्तीवर देशभरात राबविण्यात येणार आहे. सध्या केंद्र सरकार या मोहिमेत गुंतले असून, लवकरच ही मोहीम गुजरात, कर्नाटक आणि महाराष्ट्र या राज्यांसह राजस्थानमधून सुरू केली जाऊ शकते.
सोनचिरियाच्या संवर्धनाच्या या मोहिमेत पर्यावरण आणि वनमंत्रालयाचे लक्ष राजस्थान, गुजरात आणि कर्नाटक या राज्यांवर आहे. कारण सध्या या राज्यांमध्ये फक्त सोनचिरिया उरला आहे. यापैकी सुमारे १०० सोनचिरिया एकट्या राजस्थानमध्ये आहेत, तर २० ते ३० सोनचिरिया गुजरात, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश इत्यादी राज्यांमध्ये आढळतात.
विशेष म्हणजे सोनचिरियांच्या संरक्षणाचे प्रकरण सर्वोच्च न्यायालयातही प्रलंबित आहे. ज्याबाबत न्यायालयही गंभीर आहे. अशा परिस्थितीत त्याच्या संवर्धनासाठी सरकार लवकरच हा प्रकल्प सुरू करण्याच्या तयारीत आहे. ज्यामध्ये सोनचिरिया संवर्धन, संरक्षण आणि प्रजनन केंद्र इत्यादींचा विकास करण्यावर भर दिला जाणार आहे. पर्यावरण आणि वनमंत्रालयाशी संबंधित तज्ज्ञांच्या मते, भारतीय वन्यजीव संस्थेच्या देखरेखीखाली प्रकल्पाला अंतिम रूप दिले जात आहे. यासोबतच गुजरात, कर्नाटक, महाराष्ट्र आणि आंध्रप्रदेश या राज्यांकडूनही सूचना मागविण्यात आल्या आहेत. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, सोनचिरियाच्या संवर्धनामध्ये या सर्व राज्यांमध्ये प्रजनन केंद्रे उघडण्यावर मुख्य लक्ष केंद्रित केले जात आहे.
मंत्रालयाशी संबंधित सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार सोनचिरियाच्या संरक्षणासाठी या मोहिमेत कतारची मदत घेण्याची योजना आहे. दोहामध्ये अंडी उबविण्यासाठी आधुनिक प्रजनन केंद्र आहे. अशा परिस्थितीत भारत सोनचिरियांची संख्या वाढवण्यासाठी त्या तंत्रज्ञानाचा वापर करू शकतो. सध्या देशात सोनचिर्यांची एकूण संख्या १२० च्या आसपास असल्याचे सांगितले जात आहे.
न्यूज अनकट प्रतिनिधी : सूरज गायकवाड
