कोरोनानंतर महागाईचा फटका, करोडो लोक होणार गरीब, IMF ने दिला हा इशारा

पुणे, २१ जुलै २०२२: आर्थिक आघाडीवर जगासमोरील आव्हाने कमी होण्याचे नाव घेत नाहीत. पहिल्या कोरोना महामारीने (कोविड-19) जगभरातील अर्थव्यवस्थांसाठी कठीण परिस्थिती निर्माण केली. आता जग महागाईच्या प्रभावाने हैराण झाले असून जागतिक आर्थिक मंदीचा धोका डोक्यावर आहे. दरम्यान, आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीच्या प्रमुख क्रिस्टालिना जॉर्जिव्हा यांनी चलनवाढीचा इशारा दिला असून, त्यामुळे जगभरातील धोरणकर्त्यांची चिंता वाढणार आहे. त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले की, पुढचे वर्ष म्हणजे २०२३ हे देखील कमी आव्हानात्मक नसणार आणि आता अनेक दशकांपर्यंत पोहोचलेल्या महागाईच्या उच्च पातळीमुळे जगभरातील कोट्यवधी लोक गरिबीच्या खाईत अडकणार आहेत.

२०२३ हे वर्ष आणखी अडचणी आणणार

IMF चे व्यवस्थापकीय संचालक (IMF MD) यांनी ‘Faceing a Darkening Economic Outlook: How the G20 Can Respond’ या ब्लॉग पोस्टमध्ये हा इशारा दिला आहे. ते म्हणाले की, हे वर्ष कमी आव्हानात्मक नसून पुढील वर्षी आव्हाने अधिक गंभीर होतील. या क्षणी जगाला महागाईच्या उच्च दरापासून दिलासा मिळण्याची कोणतीही आशा दिसत नाही, असे ज्योर्गीवा यांनी पोस्टमध्ये म्हटले आहे. कोविड-१९ महामारी आणि रशिया-युक्रेन युद्ध या दुहेरी आव्हानाला जग आधीच तोंड देत आहे. दरम्यान, महागाईच्या प्रभावामुळे मंदीचा धोका वाढला आहे.

महागाईच्या प्रभावातून तूर्तास दिलासा मिळणार नाही

ते म्हणाले की, चिंता करण्यासारखी सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे जगभरातील महागाईचा उच्च दर. पूर्व युरोपात सुरू असलेल्या लढाईमुळे त्यात आणखी वाढ झाली आहे. यापूर्वी, IMF ने एप्रिल २०२२ मध्ये जारी केलेल्या इकॉनॉमिक आउटलुकमध्ये म्हटले होते की आधीच उच्च पातळी गाठलेली महागाई दीर्घकाळ त्रासदायक असणार आहे. IMF च्या अंदाजानुसार, २०२२ या वर्षात प्रगत अर्थव्यवस्थांमध्ये चलनवाढीचा दर ५.७ टक्के असू शकतो, तर विकसनशील देशांमध्ये हा दर ८.७ टक्क्यांपर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे.

अशी सध्या देशात आणि जगात महागाईची स्थिती

सध्या भारत आणि अमेरिकेसह जगातील जवळपास सर्वच देश विक्रमी महागाईशी झुंज देत आहेत. भारतातील महागाई कमी होऊ लागली आहे, परंतु ती अजूनही अनेक वर्षांपासून उच्च पातळीवर आहे. जून महिन्यात घाऊक महागाईचा दर १५.१८ टक्के होता. मे महिन्यातील हे प्रमाण 15.88 टक्क्यांपेक्षा कमी आहे. वर्षभरापूर्वीच्या तुलनेत महागाई अजूनही थोडी वाढलेली आहे. जून २०२१ मध्ये घाऊक महागाईचा दर १२.०७ टक्के होता. हा सलग तिसरा महिना आहे जेव्हा घाऊक महागाईचा दर १५ टक्क्यांच्या पुढे गेला आहे.

एप्रिल २०२२ मध्ये घाऊक महागाईचा दर १५.०८ टक्क्यांवर पोहोचला होता. यानंतर मे महिन्यात घाऊक महागाईने नवा विक्रम नोंदवला होता. मात्र, जूनमधील आकडेवारीत काहीशी नरमाई आल्याने दिलासा मिळण्याची चिन्हे आहेत. १९९८ नंतर पहिल्यांदाच घाऊक महागाईचा दर १५ टक्क्यांच्या पुढे गेला आहे. त्याच वेळी, किरकोळ महागाई (जून २०२२) जून महिन्यात ७.० टक्के होती, जी मे महिन्याच्या तुलनेत ०.४ टक्के कमी आहे. किरकोळ महागाईचा दर मे महिन्यात ७.०४ टक्के होता. तथापि, किरकोळ महागाई दर सलग सहाव्या महिन्यात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) निर्धारित केलेल्या लक्ष्यापेक्षा जास्त आहे. एप्रिल महिन्यात किरकोळ महागाईचा दर ७.७९ टक्के होता. जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था असलेल्या अमेरिकेबद्दल बोलायचे झाले तर, जून महिन्यात महागाईचा दर ९.१ टक्क्यांवर पोहोचला, जो गेल्या ४१ वर्षांतील सर्वोच्च आहे.

चीनची आर्थिक स्थिती चिंताजनक आहे

जिओर्गीवा म्हणाले की, महागाईचा हा उच्च दर कोविड महामारीनंतर जागतिक अर्थव्यवस्थेतील सुधारणा बिघडू शकतो. त्यांनी जगातील सर्व देशांना महागाई नियंत्रणात आणण्यासाठी सर्वतोपरी पावले उचलण्याचे आवाहन केले. ते म्हणाले की केंद्रीय बँका व्याजदर वाढवत आहेत आणि महागाई नियंत्रित करण्यासाठी हे उपयुक्त ठरू शकते. त्यांनी पोस्टमध्ये लिहिले की, गेल्या एका वर्षात म्हणजेच जुलै २०२१ पासून आतापर्यंत जगभरातील ७५ केंद्रीय बँकांनी सरासरी ३.८ पटीने व्याजदर वाढवला आहे. आयएमएफ प्रमुखांनी चीनबद्दल सांगितले की, तेथील अर्थव्यवस्थेची स्थिती चिंताजनक आहे. चीनमधील अर्थव्यवस्थेची गती मंदावल्यामुळे सध्याच्या अंदाजापेक्षा परिस्थिती आणखी वाईट असू शकते.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे