नवी दिल्ली, 24 मे 2022: कृषी सुधारणांबाबत भारतात दीर्घकाळ चर्चा सुरू आहे. याच आधारावर मोदी सरकारने तीन कृषी कायदेही आणले. मात्र नंतर शेतकऱ्यांच्या आंदोलनामुळे सरकारने ते तीनही कायदे मागे घेण्याचा निर्णय घेतला. पण आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीच्या उपव्यवस्थापकीय संचालक गीता गोपीनाथ यांचा असा विश्वास आहे की भारतात मजबूत कृषी सुधारणांची नितांत गरज आहे.
कृषी सुधारणांवर गीता गोपीनाथ
दावोसमध्ये एका वृत्तवाहिनीशी बोलताना गीता गोपीनाथ यांनी अनेक मुद्द्यांवर आपलं मत मांडलं. त्यांच्या दृष्टीने भारताला अनेक कृषी सुधारणा कराव्या लागतील. याबाबत त्या म्हणतात की, भारताला मोठ्या प्रमाणात कृषी सुधारणांची गरज आहे, त्यासाठी राजकीय पाठबळाचीही गरज आहे. याशिवाय भारताला सध्याची शाळा आणि तिथे मिळणारे शिक्षण यावरही लक्ष केंद्रित करावे लागेल.
संवादादरम्यान गीता गोपीनाथ यांना क्रिप्टोकरन्सीबाबत प्रश्नही विचारण्यात आले. यावर त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले की, त्या स्वतः यापासून दूर राहतात. त्या जोखीम घेणे टाळतात. त्या म्हणतात की फक्त 6 महिन्यांत क्रिप्टोने $3 ट्रिलियन ते $1.5 ट्रिलियनचा प्रवास केला आहे. ही इतकी सोपी गुंतवणूक नाही. अशा परिस्थितीत जर कोणी त्यात गुंतवणूक करत असेल तर तो मोठी जोखीम पत्करत आहे.
महागाईबद्दल त्यांचे विचार
यावेळी प्रत्येक देशात महागाई वाढत असल्याचेही गीता गोपीनाथ यांनी आवर्जून सांगितले. जेव्हापासून रशिया-युक्रेन युद्ध सुरू झाले तेव्हापासून त्याचा जागतिक विकासावर खोल परिणाम झाला आहे. त्यांच्या मते, याच कारणांमुळे एप्रिल महिन्यातील वाढीचा अंदाज 4.4% वरून 3.6% पर्यंत कमी झाला. चीनच्या मंदावलेल्या अर्थव्यवस्थेचा जगावरही परिणाम होणार असल्याचे उपव्यवस्थापकीय संचालकांचे मत आहे.
लॉकडाऊनमुळे चीनची अर्थव्यवस्था मंदावल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. एप्रिलमध्ये चीनचा विकास दर 4.4 टक्क्यांवर घसरला. चीनची अर्थव्यवस्था मंदावली तर त्याचा थेट परिणाम आशिया आणि पूर्व आशियावर होईल. आता चीनच्या मंदावलेल्या अर्थव्यवस्थेचा भारतावरही परिणाम होणार आहे.
भारतासमोर कोणती आव्हाने?
भारतासमोर कोणती आव्हाने येणार आहेत, या मुद्द्यावर गीता गोपीनाथ यांनीही सविस्तर गप्पा मारल्या आहेत. त्यांच्या मते कोळशाचा तुटवडा ही भारतासाठी मोठी समस्या आहे. काही काळापूर्वी यामुळे देशातील अनेक राज्यांमध्ये वीज संकटही निर्माण झाले होते. याशिवाय, भारताला लवकरात लवकर जमीन आणि कामगार सुधारणा आणाव्या लागतील, असे गीता यांचे मत आहे. सध्या अनेक भारतीय कंपन्या लहान आहेत, त्यांना मोजमाप कसे करावे हे माहित नाही. त्यामुळे नव्या रणनीतीची गरज आहे.
या सर्वांशिवाय गीता गोपीनाथ यांनीही आरबीआयच्या निर्णयाचा बचाव केला जिथे रेपो दर वाढवण्याचा निर्णय घेण्यात आला. अनेक बाबतीत लवचिक असणं गरजेचं असल्याचं गीता मानतात. सबसिडी देण्यापूर्वीही भारताला आपल्या वित्तीय तुटीकडं लक्ष द्यावं लागेल.
न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे