रशियाकडून S-400 क्षेपणास्त्र खरेदीबाबत भारताने अमेरिकेला दिले प्रत्युत्तर

नवी दिल्ली, 5 डिसेंबर 2021: 22 व्या भारत-रशिया वार्षिक परिषदेसाठी रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन 6 डिसेंबर रोजी भारत दौऱ्यावर येत आहेत. S-400 क्षेपणास्त्र प्रणाली खरेदीबाबत भारत आणि रशिया यांच्यात झालेल्या कराराच्या पार्श्वभूमीवर पुतिन यांचा हा कालावधी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जात आहे. दोन्ही देशांमधील संरक्षण कराराबाबत अमेरिकेच्या निर्बंधांच्या धोक्याच्या पार्श्वभूमीवर भारताने अमेरिकेला ‘कोणाच्याही दबावाखाली येणार नाही’ असे सडेतोड उत्तर दिले आहे.

पीआयबीने प्रसिद्ध केलेल्या लोकसभेत एका लेखी उत्तरात संरक्षण राज्यमंत्री अजय भट्ट यांनी हे विधान केले. संरक्षण मंत्रालयाच्या वतीने निवेदनात म्हटले आहे की, ‘रशियाकडून S-400 प्रणालीच्या वितरणासाठी 5 ऑक्टोबर 2018 रोजी करार करण्यात आला होता. संरक्षण उपक्रमांच्या खरेदीवर परिणाम करणाऱ्या सर्व घडामोडींची सरकारला जाणीव आहे.

निवेदनात पुढे म्हटले आहे की, “सशस्त्र दलांच्या सर्व सुरक्षा आव्हानांना तोंड देण्यासाठी संभाव्य धोके, ऑपरेशनल आणि तांत्रिक बाबींवर आधारित सरकार सार्वभौम निर्णय घेते.” कराराच्या कालमर्यादेनुसार वितरण केले जात आहे.

तसेच निवेदनात संरक्षण राज्यमंत्र्यांनी असेही म्हटले आहे की, भारतीय हवाई दलात S-400 क्षेपणास्त्राचा समावेश केल्याने हवाई संरक्षण प्रणालीमध्ये लक्षणीय वाढ होईल.

भारताचे हे विधान अमेरिकेच्या संदर्भात अत्यंत महत्त्वाचे मानले जात आहे. खरं तर, अमेरिका काउंटरिंग अमेरिकाज अॅडव्हर्सरीज थ्रू सेक्शन्स अॅक्ट (CAATSA) अंतर्गत कारवाई करून रशियाशी संरक्षण करार करणाऱ्या देशांवर निर्बंध लादते.

रशियाकडून क्षेपणास्त्र प्रणाली खरेदीसाठी अमेरिका भारतावर कारवाई देखील करू शकते, असे मानले जात होते, परंतु आतापर्यंत त्यांच्याकडून असे कोणतेही पाऊल उचलले गेले नाही. मात्र, अमेरिकेचे उपाध्यक्ष वेंडी शर्मन यांनी अलीकडेच म्हटले होते की, जर कोणताही देश S-400 क्षेपणास्त्र प्रणाली वापरण्याचा विचार करत असेल तर ते धोकादायक आहे.

तथापि, रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष 6 डिसेंबर रोजी भारत दौऱ्यावर असताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्याशी शिखर परिषदेत द्विपक्षीय संबंधांवर चर्चा करतील, अशी माहिती परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाने दिली आहे. रशियाच्या राष्ट्राध्यक्षांच्या या दौऱ्यात क्षेपणास्त्र संरक्षण खरेदीची माहितीही समोर येऊ शकते, असे मानले जात आहे.

दोन्ही देशांमधील चर्चेचा तपशील देताना परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते अरिंदम बागची म्हणाले की, परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर त्यांचे रशियन समकक्ष सेर्गेई लावरोव यांच्याशी चर्चा करतील. संरक्षण मंत्री राजनाथ त्यांचे रशियाचे समकक्ष सर्गेई सोयगु यांच्याशीही चर्चा करणार आहेत. यानंतर, दोन्ही देशांचे परराष्ट्र आणि संरक्षण मंत्री ‘टू प्लस टू’ मंत्रीस्तरीय चर्चा करतील ज्यामध्ये अनेक द्विपक्षीय मुद्द्यांवर चर्चा केली जाईल.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे