हरणटोळ साप हा भारतात प्रामुख्याने जंगलांमध्ये आढळतो. तसेच शेतात, गाव,शहरालगत ही हा बऱ्याचदा आढळतो. हा साप झाडावरच राहतो आणि जगतो. नेहमी वेलींवर,पाना फुलात, फांद्यांवर दिसून येतो. जेथे जंगल घनदाट आणि उष्ण असते तेथे हा जास्त आढळतो. हरणटोळ हा केवळ एकाच हिरव्या रंगात सापडत नाही. कधी हिरवा आणि पिवळा, तर कधी तपकिरी अश्या मिश्र रंगांमध्ये सुद्धा सापडतो, याची जीभ लांब आणि गडद हिरव्या रंगाची असते, तीने तो आजूबाजूच्या स्थितीचा अंदाज घेत असतो. घाबरला असता तो स्वताला फुगवून मोठा दाखवण्याचा प्रयत्न करतो.
दिसायला हरणटोळ खूप सुंदर आहे. एका वयस्क हरणटोळ सापाचा चा घेर आकार दोन सेमी असून त्याची लांबी दोन मीटर पर्यंत वाढू शकते. तो आपल्या लांब शरीराचा वापर झाडावर चढताना, शिकार करताना फांद्यांना पकडायला वापरतो. दुसऱ्या सापांपेक्षा याचे डोके लांब असते, डोक्याच टोक निमुळत टोकदार आहे. हरणटोळ प्रतिकार करताना अंग फुगवून, चावा घेण्यासाठी तोंड उघडतो तेंव्हा तो भयानक दिसतो.
हरणटोळ हा चपळ असून स्वतःला वाचवण्यासाठी पूर्णपणे आपल्या त्वचेच्या रंगाच्या म्हणजेच हिरव्या पानांमध्ये तसेच झाडांमध्ये गायब होण्याच्या सवयीवर अवलंबून असतो. हरणटोळ साप हा पाली,सरडे, बेडूक, पक्षी आणि इतर छोट्या प्राण्यांना खातो. तो आपल्या भक्ष पकडुन, त्यामध्ये विष सोडून त्याला अक्क्खा गिळून खातो.
हरणटोळ हा मध्यम विषारी साप आहे, त्याचे विष छोट्या छोट्या भक्ष्यांवरच जास्त परिणामकारक ठरते. जरी त्याच्या चाव्याने माणसाचा मृत्यू होत नसला तरी त्याच्या चावण्या पासून लहान मुलगा आजारी पडू शकतो तर मोठ्यांना मधमाशीच्या डंखाप्रमाणे जळजळ होते. आजपर्यंत याच्या चावण्याने कोणत्याही माणसाचा मृत्यू झाला नाहीये. हरणटोळ साप आज खूपच दुर्मिळ झाले आहेत. तो डंख मारून माणसाचा टाळू म्हणजेच डोके फोडतो अशा अफवामुळे त्याला सर्रास मारले जाते. हे त्याची संख्या कमी होण्यामागचे प्रमुख कारण आहे. जनजागृती द्वारे ह्या हरणटोळ सापाला आपण सहज वाचवू शकतो.
न्युज अनकट प्रतिनिधी- गुरुराज पोरे.
