भारत-रशिया मध्ये 28 करारांवर स्वाक्षऱ्या, काय आहे या भेटीचे महत्त्व

नवी दिल्ली, 7 डिसेंबर 2021: सोमवारी दिल्लीत रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन आणि भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांची भेट झाली.  रशियासोबतची आपली मैत्री जुनी आहे, परंतु या दोन शक्तिशाली नेत्यांच्या भेटीमुळे हे नाते तर घट्ट होईलच, शिवाय दोन्ही देशांच्या अर्थव्यवस्थेला 6 लाख कोटी रुपये ($80 बिलियन) चा बूस्टर डोस मिळेल.

 या देशांना 2025 पर्यंत दुतर्फा गुंतवणूक 50 अब्ज डॉलर आणि व्यापार 30 अब्ज डॉलरच्या पुढे नेण्याची इच्छा आहे.  पुतीन यांच्या दौऱ्यात 28 करारांवर स्वाक्षऱ्या करण्यात आल्या आहेत.  जाणून घ्या, भारत-रशियाचे आर्थिक संबंध आणि मोदी-पुतिन भेटीचा परिणाम…

 मैत्री किती जुनी आहे

स्वातंत्र्यापासून भारताचे रशियाशी घट्ट संबंध आहेत.  रशियाने संरक्षण, अंतराळ, अणुऊर्जा, औद्योगिक तंत्रज्ञान आणि इतर अनेक क्षेत्रांच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.  1990 च्या दशकात जेव्हा सोव्हिएत युनियन तुटत होते, तेव्हा भारत आणि रशिया यांच्यातील जवळीक आणखी वाढली होती.  राजकारण असो वा अर्थव्यवस्था, दोन्ही क्षेत्रात जवळीक वाढली.  एकमेकांना साथ देण्याचे करारही करण्यात आले.

 तेव्हापासून दोन्ही देशांमधील व्यापारात वाढ झाली आहे.  रशिया आपल्या संरक्षण गरजा पूर्ण करण्यात भारताचा सर्वात मोठा सहयोगी आहे.  संरक्षणाव्यतिरिक्त पेट्रोलियम, फार्मा आणि अणुऊर्जा यांसारख्या क्षेत्रात दोन्ही देशांमध्ये व्यापार आहे.

मोदी-पुतिनच्या काळात मैत्री कुठे पोहोचली?

 मोदी पंतप्रधान झाल्यानंतर पुतिन यांच्यासोबत अनेक बैठका झाल्या.  प्रत्येक वेळी काही करार झाले आणि सहकार्यावर एकमत झाले.  या काळात भारत-रशिया मैत्री आणखी घट्ट झाली आहे.  जर आपण 2020-21 बद्दल बोललो तर दोन्ही देशांचा द्विपक्षीय व्यापार $8.1 बिलियन होता.  या कालावधीत भारताची निर्यात 2.6 अब्ज डॉलर होती, तर रशियातून आयात 5.48 अब्ज डॉलर होती.  रशियातील भारतीय दूतावासाने ही आकडेवारी दिली आहे.

 आता रशियन सरकारच्या आकडेवारीबद्दल बोलायचे झाल्यास, भारतासोबतचा त्यांचा द्विपक्षीय व्यापार $9.31 अब्ज होता, ज्यामध्ये भारतीय निर्यात $3.48 अब्ज आणि आयात $5.83 अब्ज होती.

28 करारांवर स्वाक्षऱ्या

 पुतीन यांच्या या भेटीची माहिती देताना परराष्ट्र सचिव हर्षवर्धन श्रृंगला म्हणाले की, या भेटीत 28 करारांवर स्वाक्षऱ्या करण्यात आल्या आहेत.  करारांमध्ये व्यापार, ऊर्जा, बौद्धिक संपदा, बँकिंग, अकाउंटन्सी यासारख्या क्षेत्रांचा समावेश होतो.  चर्चेत द्विपक्षीय व्यापार आणि गुंतवणूक वाढवण्यावर भर देण्यात आला.

“गेल्या वर्षीच्या तुलनेत या वर्षी व्यापारात वाढ झाली आहे.  दोन्ही देशांना व्यापार आणि गुंतवणुकीच्या मार्गात स्थिर वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.  व्यापार आणि गुंतवणुकीच्या बाबतीत, काही विशिष्ट योजना आहेत ज्यात अंतर्देशीय जलमार्ग, खत, कोकिंग कोळसा, पोलाद, कुशल मनुष्यबळ या क्षेत्रात दीर्घकालीन सहकार्याचा समावेश आहे.

 श्रृंगला म्हणाले की, ‘आम्ही तेल आणि वायू क्षेत्रात तसेच पेट्रोकेमिकल्समध्ये अधिक गुंतवणूक करण्यास इच्छुक आहोत.’

 आर्थिक संबंधांसाठी ही बैठक किती महत्त्वाची

  रशिया हा फार पूर्वीपासून भारताचा विश्वासू मित्र आहे.  यानंतरही दोन्ही देशांमधील द्विपक्षीय व्यापार खूपच कमी आहे.  द्विपक्षीय व्यापार आतापर्यंत 10 अब्ज डॉलरच्या पुढे वाढलेला नाही.  द्विपक्षीय गुंतवणूकही क्षमतेपेक्षा कमी आहे.

 2025 पर्यंत दोन्ही देशांचा द्विपक्षीय व्यापार 30 अब्ज डॉलरच्या पुढे जावा अशी इच्छा आहे.  भारताला पुरवठा हवा आणि रशियाला मागणी.  अशा परिस्थितीत दोन्ही देश व्यवसाय वाढवण्याचा मार्ग शोधत आहेत.  2019 मध्ये रशियाच्या दौऱ्यात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी रशियाच्या सुदूर पूर्व प्रदेशाशी व्यापार वाढवण्यावर भर दिला होता.

 राष्ट्राध्यक्ष पुतीन भारतात येण्यापूर्वी रशियाचे संरक्षण मंत्री आणि परराष्ट्र मंत्री भारतात पोहोचले आणि त्यांनी आपल्या समकक्षांशी चर्चा केली.  रशिया हा चौथा देश आहे ज्यासोबत भारताने 2+2 चर्चा केली आहे.  त्याचा थेट संदेश भारत जगाला सांगत आहे की रशियाशी आपले सहकार्य कायम राहील.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे