हिंद महासागराच्या खाली तुटत आहे टेक्टोनिक प्लेट

पुणे, दि. २७ मे २०२०: हिंद महासागराच्या खाली असलेली प्रचंड टेक्टोनिक प्लेट तुटणार आहे. एका संशोधनानुसार, भारत आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यातील टेक्टॉनिक प्लेट येत्या काळात आपोआप दोन भागात विभागली जाईल. ही प्लेट तुटल्याचा परिणाम मनुष्यावर बर्‍याच दिवसांनंतर दिसून येईल. याला भारत-ऑस्ट्रेलिया-कैपरीकॉर्न टेक्टोनिक प्लेट म्हणून देखील ओळखले जाते.

संशोधकांनी अहवालात म्हटले आहे की ही टेक्टॉनिक प्लेट अतिशय हळू तुटत आहे. तिचा ब्रेकडाउन वेग ०.०६ म्हणजेच दर वर्षी १.७ मिलीमीटर आहे. त्यानुसार, प्लेटचे दोन भाग १० दशलक्ष वर्षात सुमारे १ मैल किंवा १.७ किलोमीटरच्या अंतरापर्यंत सरकले जातील.

लाइव्ह सायन्समध्ये प्रसिद्ध झालेल्या अहवालात सहाय्यक संशोधक ओरेली कॉड्यूरियर यांनी म्हटले आहे की ही प्लेट इतक्या हळू हळू वागणे बाजूला होत आहे की तीचे दोन्ही भाग वेगळे होताना देखील समजणार नाही. जरी तुटण्याच्या वेग कमी असला तरीही ही घटना बरीच महत्त्वाची आहे. प्लेटच्या सरकण्यामुळे किंवा तुटल्यामुळे पृथ्वीच्या रचनेत मोठा बदल होणार आहे.

उदाहरणार्थ, मध्यपूर्वेतील डेड सी फॉल्ट दर वर्षी ०.२ इंच (०.४ सेमी) वेगाने बाजूला सरकत आहे. कॅलिफोर्नियामध्ये, सॅन अ‍ॅन्ड्रियास फॉल्ट दर वर्षी १० पट वेगवान म्हणजेच ०.७ (१.८) सरकत आहे.

प्लेट हिंद महासागरात हळू हळू तुटत आहे आणि पाण्यात त्याची खोली सुद्धा खूप जास्त आहे. सुरुवातीला पाण्याखालील होत असलेली ही घटना समजण्यास संशोधकांना अडचणीचे होते . तथापि, जेव्हा दोन शक्तिशाली भूकंपांचे मूळ हिंद महासागर असल्याचे समजले तेव्हा संशोधकांना समजले की पाण्याखाली काही हालचाली होत आहेत.

११ एप्रिल, २०१२ रोजी हिंदी महासागरामध्ये इंडोनेशियात ८.६ आणि ८.२ च्या तीव्रतेसह भूकंप झाला. हे भूकंप असामान्य होते कारण ते नेहमीच्या सबडिक्शन झोनमध्ये आले नाहीत जेथे टेक्टोनिक प्लेट्स हलतात, परंतू टेक्टॉनिक प्लेटच्या अगदी मध्यभागी हे भूकंप आले होते.

ऑरलीने लाइव सायन्सने सांगितले की ही घटना एका कोड्या सारखी आहे जिथे फक्त एक प्लेट नसून तीन प्लेट्स एकत्र येऊन सामील होत एकाच दिशेने जात आहेत. हे संघ आता व्हॉर्टन बेसिन नावाच्या विशेष फ्रॅक्चर झोनवर लक्ष केंद्रित करीत आहे जेथे हे भूकंप झाले. शास्त्रज्ञांनी २०१५ आणि २०१६ या दोन प्रकारांचे डेटासेट या झोनच्या स्थलांतर विषयी सांगितले आहेत. हा डेटासेट पाहिल्यानंतरच ऑरली आणि त्यांच्या टीमला हे समजले की हिंद महासागराखालील टेक्टोनिक प्लेट तुटत आहे.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी