कधी होणार लसीकरणास सुरुवात? कशी असेल प्रक्रिया?

नवी दिल्ली, ४ जानेवारी २०२१: कोरोनाशी लढत असलेल्या भारतासाठी नवीन वर्ष आनंदाची बातमी घेऊन आले आहे. सेंट्रल ड्रग्स स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशन आणि हेल्थ कंट्रोल ऑथॉरिटी ऑफ इंडिया या आरोग्य मंत्रालयाच्या संस्थेने स्वदेशी लस उत्पादक भारत बायोटेकच्या कोरोना व्हॅक्सीन कोव्हॅक्सिन आणि सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया व्हॅक्सिन कोविशिल्ड यांच्या वापरास मान्यता दिली आहे. या दोन्ही लसींनी क्लिनिकल चाचण्यांमधील सर्व मानके पूर्ण केल्या आहेत. सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया लसची कार्यक्षमता ७०% पेक्षा जास्त आहे.

लसचे किती डोस तयार आहेत?

मिळालेल्या माहितीनुसार भारत बायोटेकमध्ये यापूर्वीच एक कोटी डोस तयार आहेत. त्याच वेळी, सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाकडे कोट्यावधी प्रमाणात डोस तयार आहेत. या लसी साठवणुकीतून काढण्यासाठी तयार आहेत आणि वेगवेगळ्या राज्यात पाठविल्या जात आहेत.

लसीकरण कार्यक्रम कधी सुरू होईल?

भारताच्या ड्रग कंट्रोलर जनरल ऑफ इंडियाने बायोटेक आणि सीरम इन्स्टिट्यूट यांना परवानगी देण्याच्या घोषणेनंतर स्वत: पंतप्रधान मोदींनी त्याचे मोठे यश असल्याचे वर्णन केले आहे. देशी लसीची घोषणा झाल्यानंतर आता केवळ काहीच दिवसांचा वेळ शिल्लक आहे, यानंतर जगातील सर्वात मोठी लसीकरणाची मोहीम सुरू होईल. प्रक्रियेचा एक भाग म्हणून, सरकार लस उत्पादकांशी खरेदी करारावर स्वाक्षरी करेल आणि त्यांच्या आवश्यकतेनुसार लसचे प्रमाण खरेदी करेल.

केंद्र सरकारने मागवलेली लस वेगवेगळ्या राज्यात पाठविली जाईल, ती जिल्हा पातळीवर पाठविण्याची जबाबदारी स्वीकारावी लागेल. केंद्राने राज्यांना वितरण साखळी मजबूत करण्याचे निर्देशही दिले आहेत. या प्रक्रियेस २ आठवड्यांपेक्षा जास्त कालावधी लागण्याची अपेक्षा आहे.

लसीकरण कसे होईल?

एका अ‍ॅपद्वारे सरकारने ठरविलेल्या प्राधान्यानुसार प्रथम आरोग्य कर्मचारी आणि त्यानंतर पोलिस आणि पॅरा लष्करी कर्मचार्‍यांसह आघाडीच्या कामगारांना ही लस दिली जाईल. सरकारकडे आधीपासूनच त्याचा डेटा आहे. केंद्रीय आरोग्यमंत्री डॉ. हर्ष वर्धन यांनीही सर्व फ्रंटलाइन आणि आरोग्य कर्मचार्‍यांना ही लस विनामूल्य दिली जाईल अशी घोषणा केली होती.

दिल्लीतील आरोग्यमंत्री सत्येंद्र जैन यांनी राजधानीतील प्रत्येकाला लस मोफत देण्यात येणार असल्याचे जाहीर केले आहे. दिल्लीतही प्रथम लस आरोग्य कर्मचारी आणि अग्रभागी कामगारांना दिली जाईल आणि त्यानंतर ही लस ५० वर्षे वयाच्या लोकांना दिली जाईल. पहिल्या टप्प्यात आरोग्य कर्मचारी आणि आघाडीच्या कामगारांना लस देण्यात येईल. दिल्लीत सुमारे तीन लाख आरोग्यसेवा कर्मचारी आहेत आणि सुमारे सहा लाख आघाडीचे कामगार आहेत. सर्व प्रथम, त्यांना लस दिली जाईल. यानंतर, ५० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या वयोवृद्ध लोकांना लस दिली जाईल.

लसीकरण कोठे होईल?

केंद्र सरकारच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार सर्व राज्य सरकार आपापल्या राज्यात जिल्हा पातळीवर लसीकरण कार्यक्रमासाठी स्वतंत्र केंद्रे निश्चित करीत आहेत.

दिल्लीत १००० लसीकरण केंद्रे

दिल्लीत लसीकरणाची संपूर्ण तयारी करण्यात आली आहे. ड्राय रन देखील करण्यात आले ज्यामध्ये सरकारी रुग्णालय, खासगी रुग्णालय आणि दवाखान्यांचा समावेश होता. लस साठवण्याची सुविधा तयार करण्यात आली आहे. दिल्लीचे आरोग्यमंत्री सत्यंदर जैन यांच्या मते, राजधानीत सुमारे १००० लसीकरण केंद्रे बांधली जातील.

त्याचप्रमाणे प्रत्येक राज्यात लसीची केंद्रे तयार केली जातील जिथे अ‍ॅपद्वारे नोंदणीकृत लोकांना ज्या केंद्रांवर लस दिली जाईल तेथे बोलावले जाईल.

किती डोस आवश्यक आहे?

कोरोनाविरूद्ध लढण्यासाठी तयार केलेल्या लसीचे दोन डोस दिले जातील. ही लस इंजेक्शनच्या रूपात असेल. भारत बायोटेक लस २८ दिवसांच्या अंतराने दोन टप्प्यात लागू केली जाईल. म्हणजेच कोणत्याही लसीच्या दोन डोसमध्ये २५ ते ३५ दिवसांचा फरक असू शकतो.

त्याचे दुष्परिणाम काय असतील?

प्रत्येक रोगाचा प्रतिकार करणार्‍या औषधाचे दुष्परिणाम बर्‍याच वेळा दिसून येतात. भारताच्या ड्रग कंट्रोलर जनरल व्ही.जी. सोमानी म्हणाले आहेत की या लसीमुळे हलका ताप, डोकेदुखी, एलर्जी होऊ शकते, जी सामान्य आहे.

तुम्हाला केव्हा बोलावले जाईल?

केंद्र सरकारने जारी केलेल्या ॲप वर आपल्याला रजिस्टर करावे लागेल. हा डेटा केंद्र सरकारकडे जाईल. तसेच राज्य आणि जिल्हा स्तरावरील आरोग्य अधिकार्‍यांकडे हा डेटा पुरवला जाईल. जिल्ह्यातील केंद्रानुसार रोज ठराविक लोकांनाच लस दिली जाईल. याप्रमाणे तुमच्या भागातील लोकांनादेखील सरकारकडून एक मेसेज येईल. त्यानुसार तुमचे केंद्र आणि तुम्हाला केंद्रावर येण्यासाठी ची तारीख पाठवली जाईल.

केंद्रावर काय असेल प्रक्रिया?

आपण केंद्रावर दाखल झाल्यानंतर प्रथम तुम्हाला सॅनिटायज केले जाईल. नंतर तुमची ऑक्सिजन पातळी, पल्स रेट व टेंपरेचर तपासले जाईल. पुढे तेथील आरोग्य कर्मचाऱ्यांना तुम्हाला प्राप्त झालेला मेसेज दाखवावा लागेल. त्यानंतर तो याची पुष्टी करून तुम्हाला पुढील खोलीत पाठवेल.

वेटिंग रूम मध्ये सामाजिक अंतराचे भान ठेवून आसन व्यवस्था केली जाईल. तुम्हाला लस दिल्यानंतर पुन्हा एका खोलीमध्ये अर्धा तास बसवले जाईल. यावेळी डॉक्टर तुमच्यावर नजर ठेवून असतील. लस घेतल्यानंतर याचा कोणता दुष्परिणाम होतो का हे पाहण्यासाठी तुम्हाला अर्धा तास तेथेच बसवले जाईल.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे