मासिक पाळीत “या”ठिकाणी काढले जाते महिलांना बाहेर

नवी दिल्ली (वृत्तसंस्था) : नेपाळमध्ये दर १० पैकी ८ मुलींना मासिक पाळीच्या दरम्यान अजूनही घरातून हद्दपार केले जाते. त्यांना घाणेरडी झोपडीत राहण्यास भाग पाडले जाते. जेव्हा या देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयाने या प्रथेवर बंदी घातली आहे. तरीही हे सर्व घडत आहे. त्यांना घराबाहेर काढण्याच्या प्रथेला ‘छापाडी’ म्हणतात.

या देशात असे मानले जाते की मुली आणि स्त्रिया मासिक पाळीच्या काळात किंवा मासिक पाळीच्या दरम्यान गलिच्छ असतात. म्हणून त्यांना घराबाहेर फेकले जाते. जेव्हा पीरियड्स संपतात तेव्हा त्यांना परत घरात घेतात. या प्रथेला ‘छापाडी’ म्हणतात.

पीरियड्स दरम्यान घरातील कामांवर निर्बंध घातले जातात.
पीरियड्समध्ये मुलींना किंवा स्त्रियांना घरातील कामे करण्यास मनाई आहे. मंदिरात पूजा आणि इतर गोष्टींनाही बंदी आहे. नेपाळमध्ये ‘छापाडी’ प्रणाली मानली जाते
भारताची शेजारील नेपाळची ही परिस्थिती आहे. येथे पर्यावरण आरोग्य आणि लोकसंख्या उपक्रमांसाठी संशोधन केंद्र (सीआरईएचपीए) ने पश्चिम नेपाळमधील ४०० किशोरवयीन मुलींचे सर्वेक्षण केले. त्या सर्वेक्षणात ७७ टक्के मुलींकडे ‘झोपडी’ आहे.
सीआरएचपीएच्या सर्वेक्षणात असे दिसून आले आहे की, दर ४०० मुलींपैकी ७७ % मुलीं झोपडीचा वापर करतात. ही प्रथा केवळ गरिबांमध्येच नाही तर आर्थिकदृष्ट्या बळकट कुटुंबातही पाळली जाते. २०१८ मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने त्यावर बंदी घातली
नेपाळच्या सुप्रीम कोर्टाने २०१८ मध्ये ‘झोपडी’ या गुन्हेगारीच्या रूढीवर बंदी घातली होती. परंतु त्यानंतरही नेपाळमध्ये अजूनही या प्रथेचा विचार केला जात आहे.

या प्रथेमध्ये बर्‍याच मुलींचा बळी गेला आहे. या प्रथेमुळे घराबाहेर गलिच्छ झोपडीत राहणाऱ्या बर्‍याच मुलींचेही विविध कारणांमुळे मृत्यू झाले आहेत. आता नेपाळमधील अनेक स्वयंसेवी संस्था महिलांना याची जाणीव करून देण्यासाठी कार्यरत आहेत.