‘भूतानच्या सीमेवर चीनने उभारली नवी वास्तू’, भारताची चिंता वाढणार ?

नवी दिल्ली (रॉयटर्स), 14 जानेवारी 2022: भूतानमध्ये, चीनने अनेक गावं वसवल्याच्या अलीकडील अहवालांमध्ये, आता चीनकडून नवीन वास्तू बांधल्या जात असल्याच्या बातम्या समोर आल्या आहेत. चीन भूतानसोबत वादग्रस्त जमिनीवर किमान सहा ठिकाणी अशा वास्तू उभारत आहे. एका अहवालात असं म्हटलंय की, अशा सुमारे 600 इमारती बांधल्या जात आहेत, ज्यात दोन मजली इमारतीचा समावेश आहे. इंटरनॅशनल न्यूज एजन्सी रॉयटर्सने सॅटेलाइट इमेज आणि अमेरिकन डेटा अॅनालिसिस ऑर्गनायझेशन हॉकआईच्या हवाल्यानं हा अहवाल दिलाय.

भूतान, चीन आणि भारत यांच्यातील लष्करी चर्चेची 14वी फेरी सुरू असताना चीनमधील वादग्रस्त प्रदेशात नव्या वास्तू उभारल्या जात असल्याच्या बातम्या आल्या आहेत. पूर्व लडाखमधील संघर्षानंतर चर्चेची ही फेरी सुरू आहे. या भागातील दोन्ही देशांमधील तणाव जवळपास 20 महिन्यांपासून कायम आहे. सध्या, वास्तविक नियंत्रण रेषेच्या संवेदनशील भागात दोन्ही देशांचे सुमारे 50,000 ते 60,000 सैनिक असल्याचं मानलं जातं.

पूर्व लडाखनंतर चीनने अरुणाचल प्रदेशातही खळबळ उडवून दिलीय. भारताला घेरण्यासाठी चीन हे करत असल्याचं समजतं. वास्तविक, चीन सतत विस्तारवादी धोरण अवलंबत असल्याचा समज आहे.

चीनच्या या विस्तारवादी धोरणाचाच परिणाम आहे की, तो व्हिएतनाम, भारत, नेपाळ, भूतान या देशांतीलच भूभाग ताब्यात घेऊ इच्छित नाही, तर तो आता अन्य देशांशी मैत्रीचा हात पुढं करून अधिकार मिळवत आहे. श्रीलंकेचं हंबनटोटा बंदर हे त्याचं उदाहरण आहे. बांगलादेश आणि मालदीव सारख्या देशांमध्येही ते आपला विस्तार करत आहे. चीनच्या बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्हकडंही या दिशेनं एक पाऊल म्हणून पाहिले जात आहे.

भूतानच्या वादग्रस्त प्रदेशातही आता नव्या वास्तूंच्या निर्मितीला चीनच्या या विस्तारवादी धोरणाची जोड दिली जात आहे. अमेरिकन डेटा अॅनालिटिक्स फर्म हॉकआई 360 द्वारे रॉयटर्सला प्रदान केलेल्या अनेक उपग्रह प्रतिमा आणि विश्लेषण जमिनीवर बांधकामाची पुष्टी करतात. यासाठी उपग्रहांचा वापर करून उपक्रमांची गुप्त माहिती गोळा करण्यात आली असून अन्य दोन तज्ज्ञांकडून त्याची तपासणी करण्यात आलीय.

रॉयटर्सच्या अहवालानुसार, 2020 च्या सुरुवातीपासून भूतानच्या पश्चिम सीमेवर काही ठिकाणी बांधकामाशी संबंधित क्रियाकलाप सुरू आहेत. अहवालानुसार, उपग्रह प्रतिमा दर्शविते की 2021 मध्ये कामाला वेग आला आहे.

भूतानच्या परराष्ट्र मंत्रालयानं रॉयटर्सच्या प्रश्नांना उत्तर देताना सांगितलं की, “सीमा समस्यांवर जनतेशी चर्चा न करणं हे भूतानचं धोरण आहे.” मंत्रालयानं अधिक भाष्य करण्यास नकार दिला.

तज्ञ आणि एका भारतीय संरक्षण स्त्रोतानं सांगितलं की, या बांधकामावरून असं दिसून येतं की, चीन आपली महत्त्वाकांक्षा दृढ करून आपले सीमेवरील दावे सोडवण्याचा मानस आहे. चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयानं सांगितलं की हे बांधकाम ‘संपूर्णपणे स्थानिक लोकांचे काम आणि राहणीमान सुधारण्यासाठी आहे.’

चीनने या प्रकरणी कोणतंही स्पष्टीकरण द्यावं, परंतु प्रत्येक वेळी त्याच्या हेतूवर प्रश्न उपस्थित केले जात आहेत. नोव्हेंबर 2020 मध्ये भूतानच्या हद्दीत गावं वस्ती झाल्याची बातमी आली होती. त्यानंतरही चीनने भूतानच्या सीमेपासून अडीच किलोमीटर अंतरावर एक गाव वसवलं असल्याचं ऑस्ट्रेलियातील उपग्रह प्रतिमा आणि तज्ज्ञांनी सांगितलं. चीनचे राज्य माध्यम CGTN चे वरिष्ठ निर्माता शेन शिवेई यांनी गुरुवारी एक अहवाल पोस्ट केला तेव्हा ही बातमी आली.

नंतर पुढच्या वर्षी म्हणजे 2021 मध्ये भूतानमध्ये 4 गावं वसवल्याची बातमी आली. ही गावं मे 2020 ते नोव्हेंबर 2021 दरम्यान स्थायिक झाली. ते वादग्रस्त ठिकाण होते आणि डोकलाममध्ये आहे. येथे 2017 मध्ये भारत आणि चीनचे सैनिक आमनेसामने आले होते आणि अनेक दिवस दोन्ही देशांदरम्यान वाद सुरू होता. त्यानंतर चीनने येथे रस्ता बांधण्याचा प्रयत्न केला पण भारताच्या सैनिकांनी त्याला विरोध केला.

न्यूज अनकट प्रतिनिधी: ईश्वर वाघमारे